Nadwyżka energii z fotowoltaiki – gdzie trafia i jak ją wykorzystać?

Nadwyżka energii z fotowoltaiki to naturalny efekt działania instalacji słonecznych, który budzi wiele pytań wśród właścicieli paneli fotowoltaicznych. Czy wyprodukowana energia przepada? Gdzie trafia nadmiar prądu? Jak można go efektywnie wykorzystać? Te pytania są kluczowe dla każdego, kto rozważa inwestycję w fotowoltaikę lub już ją posiada.

Dlaczego powstaje nadwyżka energii z fotowoltaiki?

Nadwyżka energii w instalacjach fotowoltaicznych to zjawisko całkowicie naturalne, wynikające z charakteru działania paneli słonecznych oraz profilu zużycia energii w gospodarstwach domowych. Panele fotowoltaiczne produkują najwięcej energii w godzinach południowych, gdy nasłonecznienie jest najintensywniejsze, podczas gdy domownicy często przebywają poza domem.

Nierównomierność produkcji i zużycia energii

Profil produkcji energii z fotowoltaiki bardzo rzadko pokrywa się z profilem zapotrzebowania na energię – szczególnie w gospodarstwach domowych. W ciągu dnia, gdy instalacja ma największą wydajność, energii jest zbyt dużo, aby wykorzystać ją na bieżąco. Z kolei wieczorem panele fotowoltaiczne mają bardzo niską wydajność, a po zapadnięciu zmroku przestają produkować prąd.

Główne przyczyny powstawania nadwyżek

Nadwyżki energii w fotowoltaice powstają w dwóch głównych sytuacjach:

Na koniec okresu rozliczeniowego – gdy instalacja jest przewymiarowana względem rzeczywistych potrzeb obiektu. Może to wynikać z chęci zabezpieczenia się przed przyszłym wzrostem zapotrzebowania na energię lub błędnego oszacowania zapotrzebowania energetycznego.

W wyjątkowo słoneczne dni – kiedy produkcja energii jest znacznie większa niż bieżące zapotrzebowanie. W okresie intensywnego nasłonecznienia, zwłaszcza latem, panele mogą produkować znacznie więcej energii, niż potrzebujesz w danym momencie.

Gdzie trafia nadwyżka energii z fotowoltaiki?

Sposób zagospodarowania nadwyżki energii zależy przede wszystkim od typu instalacji fotowoltaicznej oraz obowiązującego systemu rozliczeń. Obecnie w Polsce funkcjonują różne mechanizmy zarządzania nadmiarem energii słonecznej.

Instalacje on-grid – energia trafia do sieci

W przypadku instalacji fotowoltaicznych on-grid, które są podłączone do sieci energetycznej, nadwyżka prądu jest kierowana do zakładu energetycznego. Nadmiar energii trafia do zakładu energetycznego, co pozwala na uzyskanie rekompensaty za oddaną energię. W praktyce oznacza to, że nadwyżka nie przepada, lecz jest przechowywana w sieci, skąd prosument może ją później odebrać.

Instalacje off-grid – magazynowanie lokalne

Instalacja fotowoltaiczna typu off-grid nie jest podłączona do sieci energetycznej, zatem nadwyżka energii z fotowoltaiki musi trafić w inne miejsce. Specjalnym urządzeniem, które podłącza się do systemu, jest magazyn energii. Umożliwia on przechowywanie wytworzonego w nadmiarze prądu, a następnie skorzystanie z niego w momencie wystąpienia potrzeb wynikającej ze zbyt małego wytwarzania energii elektrycznej.

Instalacje hybrydowe – najlepsze z dwóch światów

Hybrydowa instalacja fotowoltaiczna łączy w sobie elementy instalacji on-grid oraz off-grid. Oznacza to, że jest ona jednocześnie podłączona do sieci energetycznej i wyposażona w akumulator energii. W takim rozwiązaniu najpierw ładowany jest magazyn energii, a w razie jego zapełnienia energia trafia do sieci.

Systemy rozliczania nadwyżek energii w Polsce

W Polsce obowiązują obecnie dwa główne systemy rozliczania nadwyżek energii z fotowoltaiki, które różnią się w zależności od daty uruchomienia instalacji.

System opustów – dla starszych instalacji

System opustów obowiązuje wszystkie osoby, które zdecydowały się na podłączenie instalacji fotowoltaicznej do 31 marca 2022 roku. W tym przypadku nadwyżka energii z fotowoltaiki trafia do sieci energetycznej i musi zostać wykorzystana przez prosumenta do końca okresu rozliczeniowego.

Właściciele instalacji fotowoltaicznych muszą wykorzystać energię w ciągu 12 miesięcy, po czym bezpowrotnie przepada. Nie można jednak odebrać całej energii elektrycznej – w przypadku instalacji o mocy do 10 kW można odebrać 80% energii (0,8 kWh za każdą 1 kWh energii elektrycznej odprowadzonej do sieci), a w przypadku instalacji o mocy powyżej 10 kW – 70%.

System net-billingu – nowe zasady rozliczania

Od 1 kwietnia 2022 roku wprowadzono zmiany w przepisach, zgodnie z którymi nadwyżka energii z fotowoltaiki przesłana do sieci jest rozliczana w systemie net-billingu. W przypadku obowiązującego rozliczenia na zasadach net-billingu sytuacja się zmieniła – nadwyżki są sprzedawane do sieci, a niedobory prądu kupowane od operatora.

Stworzony został system net-billingu, w którym istotna nie jest ilość przesłanej energii elektrycznej, lecz jej wartość rynkowa. To oznacza, że prosumenci otrzymują wynagrodzenie za sprzedaną energię według aktualnych cen rynkowych.

Czy nadwyżka prądu z fotowoltaiki przepada?

Nie, nadwyżka prądu z fotowoltaiki nie przepada – pod warunkiem odpowiedniego zarządzania nią. Możesz ją oddać do sieci energetycznej i później odbierać w ramach obowiązującego systemu rozliczeń.

Kiedy nadwyżka może przepaść?

Istnieją jednak sytuacje, w których część nadwyżki może zostać utracona:

Jeśli instalacja zostanie za bardzo przewymiarowana – zdarza się, że nieuczciwe firmy fotowoltaiczne “wciskają” klientom za duże zestawy fotowoltaiczne, by osiągnąć większy zysk. Taka instalacja jest dla inwestora podwójnie nieopłacalna.

Jeśli zużycie znacząco spadnie – co jest raczej rzadką sytuacją, bo właściciele instalacji PV mają raczej tendencję do zwiększania ilości zużywanej energii.

Po upływie okresu rozliczeniowego – w systemie opustów energia niewykorzystana w ciągu 12 miesięcy przepada bezpowrotnie.

Jak maksymalnie wykorzystać nadwyżkę energii z fotowoltaiki?

Najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest wykorzystanie produkowanej energii na własne potrzeby poprzez zwiększenie autokonsumpcji. Istnieje kilka skutecznych sposobów na maksymalne wykorzystanie nadwyżki energii z instalacji fotowoltaicznej.

Zwiększenie autokonsumpcji – klucz do sukcesu

Aby nadwyżka prądu z fotowoltaiki nie została zmarnowana, warto pomyśleć o zwiększeniu autokonsumpcji, czyli maksymalnym wykorzystaniu wyprodukowanej energii we własnym zakresie. Im wyższa autokonsumpcja, tym większe oszczędności i efektywność całej instalacji.

Inteligentne zarządzanie urządzeniami domowymi

Korzystanie z urządzeń o dużym poborze energii w okresie wzmożonej produkcji prądu to jeden z najłatwiejszych sposobów na zwiększenie autokonsumpcji. Staraj się uruchamiać pralkę czy zmywarkę wtedy, gdy Twoje panele pracują najwydajniej.

Używanie urządzeń energochłonnych, takich jak pralka, suszarka, zmywarka lub klimatyzacja, w ciągu dnia może być korzystne w przypadku posiadania instalacji fotowoltaicznej. W ten sposób możesz zwiększyć wykorzystanie wyprodukowanej przez siebie energii i zminimalizować koszty zakupu energii z sieci.

Grzanie wody – praktyczne wykorzystanie nadwyżek

Nadwyżkę energii z fotowoltaiki możesz wykorzystać do podgrzewania wody użytkowej w bojlerze. To jeden z najbardziej efektywnych sposobów na zagospodarowanie nadmiaru energii, szczególnie w okresie letnim, gdy zapotrzebowanie na ciepłą wodę jest stałe.

Ogrzewanie i klimatyzacja

Energią z fotowoltaiki możesz zasilać pompę ciepła, którą ogrzejesz powietrze w pomieszczeniach. Montaż pompy ciepła to jedna z najefektywniejszych inwestycji towarzyszących fotowoltaice. Pompa ciepła może wykorzystywać nadwyżki energii do ogrzewania domu zimą lub chłodzenia latem.

Instalacja klimatyzacji również pozwala na efektywne wykorzystanie nadwyżek energii, szczególnie w okresie letnim, gdy produkcja z paneli jest najwyższa.

Magazynowanie energii – inwestycja w niezależność

Alternatywą dla oddawania nadwyżki do sieci jest montaż magazynu energii. Jest to specjalne urządzenie gromadzące nadwyżkę prądu z fotowoltaiki, które pozwala wykorzystać tę energię wtedy, gdy produkcja jest niewystarczająca.

Zalety magazynów energii

Magazynowanie energii staje się coraz popularniejsze, zwłaszcza w kontekście zmian w przepisach dotyczących rozliczania nadwyżki energii z fotowoltaiki. Gdy decydujesz się na magazyn, uniezależniasz się od sieci energetycznej i zyskujesz pełną kontrolę nad swoją energią.

Wykorzystanie magazynów energii w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną pozwala na magazynowanie nadwyżki energii słonecznej produkowanej przez panele fotowoltaiczne. Magazyny energii umożliwiają przechowywanie energii, która jest następnie wykorzystywana w momencie, gdy instalacja fotowoltaiczna nie produkuje wystarczającej ilości energii.

Rodzaje magazynów energii

Magazyn energii od TAURONA może przechowywać energię, którą wyprodukuje Twoja instalacja fotowoltaiczna, a Ty możesz korzystać z niej, kiedy tylko potrzebujesz – w nocy lub podczas ekstremalnych warunków pogodowych.

Dostępne są różne technologie magazynowania:

• Akumulatory litowo-jonowe – najpopularniejsze ze względu na wysoką wydajność i długą żywotność
• Akumulatory żelowe – tańsza alternatywa o nieco gorszych parametrach
• Systemy hybrydowe – łączące różne technologie magazynowania

Elektromobilność – przyszłość wykorzystania nadwyżek

Ładowanie samochodu elektrycznego to jeden z najbardziej perspektywicznych sposobów wykorzystania nadwyżek energii z fotowoltaiki. Jeśli posiadasz pojazd elektryczny, staraj się ładować go w ciągu dnia, kiedy produkcja energii z fotowoltaiki jest największa.

Korzyści z ładowania pojazdów elektrycznych

Ładowanie samochodu elektrycznego energią z własnej instalacji fotowoltaicznej przynosi podwójne korzyści:

• Znaczne obniżenie kosztów eksploatacji pojazdu – energia z własnych paneli jest praktycznie darmowa
• Maksymalne wykorzystanie nadwyżek energii – samochód elektryczny może “pochłonąć” znaczne ilości energii
• Ekologiczny transport – pojazd zasilany w 100% energią odnawialną

Inteligentne systemy ładowania

Nowoczesne systemy zarządzania energią mogą automatycznie sterować ładowaniem pojazdu elektrycznego, tak aby odbywało się ono w momentach najwyższej produkcji energii z paneli fotowoltaicznych.

Systemy zarządzania energią – automatyzacja i optymalizacja

Systemy zarządzania energią to inteligentne rozwiązania, które pomogą Ci zoptymalizować zużycie energii w domu lub firmie. Automatycznie monitorują i sterują pracą urządzeń, tak aby maksymalnie wykorzystać energię z fotowoltaiki w czasie rzeczywistej produkcji.

Funkcjonalności systemów BMS

Dzięki takim systemom możesz na przykład zaprogramować uruchamianie sprzętu AGD, ogrzewania czy ładowania samochodu elektrycznego, aby miało miejsce w momentach najwyższej produkcji energii. Wdrożenie systemów inteligentnego zarządzania budynkiem (BMS) to inwestycja, która może znacząco zwiększyć efektywność wykorzystania energii z fotowoltaiki.

Nowoczesne systemy BMS oferują:

• Monitorowanie produkcji i zużycia energii w czasie rzeczywistym
• Automatyczne sterowanie urządzeniami w oparciu o dostępność energii z paneli
• Prognozowanie pogody i dostosowywanie pracy urządzeń do spodziewanej produkcji
• Optymalizację kosztów energii poprzez inteligentne zarządzanie poborem

Dodatkowe sposoby wykorzystania nadwyżek energii

Wymiana instalacji gazowej na elektryczną

Wymiana instalacji gazowej na elektryczną to kolejny sposób na zwiększenie autokonsumpcji energii z fotowoltaiki. Dotyczy to szczególnie:

• Kuchenek elektrycznych zamiast gazowych
• Elektrycznych podgrzewaczy wody zamiast gazowych
• Elektrycznego ogrzewania zamiast gazowego

Rozbudowa instalacji elektrycznej

Warto rozważyć rozbudowę instalacji elektrycznej w domu, aby móc wykorzystać więcej energii z paneli fotowoltaicznych:

• Dodatkowe gniazdka w miejscach, gdzie często korzystasz z urządzeń elektrycznych
• Instalacja elektrycznego ogrzewania podłogowego w dodatkowych pomieszczeniach
• Elektryczne systemy wentylacji zamiast naturalnej wentylacji

Planowanie instalacji fotowoltaicznej – jak uniknąć nadmiernych nadwyżek?

Jeśli nie chcemy, by nasza instalacja produkowała zbyt dużo nadwyżek, najlepiej jest skorzystać z usług rzetelnej i profesjonalnej firmy fotowoltaicznej. Właściwe zaprojektowanie instalacji to klucz do optymalnego wykorzystania energii słonecznej.

Analiza zapotrzebowania energetycznego

Przed instalacją paneli fotowoltaicznych konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy zapotrzebowania energetycznego:

• Analiza rachunków za energię z ostatnich 12 miesięcy
• Uwzględnienie planowanych zmian w zużyciu energii (np. zakup samochodu elektrycznego)
• Ocena możliwości zwiększenia autokonsumpcji poprzez zmianę nawyków lub dodatkowe urządzenia

Dobór mocy instalacji

Właściwy dobór mocy instalacji fotowoltaicznej powinien uwzględniać:

• Rzeczywiste zużycie energii w gospodarstwie domowym
• Możliwości zwiększenia autokonsumpcji w przyszłości
• Dostępną powierzchnię dachu i jego orientację
• Budżet inwestycyjny i oczekiwany zwrot z inwestycji

Podsumowanie – maksymalne wykorzystanie potencjału fotowoltaiki

W przypadku fotowoltaiki nadwyżka energii to zjawisko powszechne, które wcale nie musi ograniczać opłacalności inwestycji. Ważne jest odpowiednie zarządzanie nadwyżkami energii z fotowoltaiki.

Masz wiele możliwości – możesz zwiększyć autokonsumpcję, oddawać nadmiar energii do sieci lub zainwestować w magazyn energii. Każde z tych rozwiązań pozwoli Ci zmaksymalizować korzyści z użytkowania instalacji i zminimalizować straty.

Wybór odpowiedniej metody zależy od Twoich potrzeb, stylu życia i możliwości finansowych. Inwestując w odpowiednie narzędzia, możesz w pełni cieszyć się niezależnością energetyczną i oszczędnościami na rachunkach.

Kluczem do sukcesu jest kompleksowe podejście do zarządzania energią, które uwzględnia zarówno obecne potrzeby, jak i przyszłe plany rozwoju. Dzięki właściwemu planowaniu i wykorzystaniu dostępnych technologii, nadwyżka energii z fotowoltaiki może stać się cennym zasobem, a nie problemem do rozwiązania